Informacja w sprawie zasad wykonywania przez nauczycieli zajęć świetlicowych oraz zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej - po nowelizacji

1. Uwagi ogólne
Z dniem 1 września 2017 r. został dodany ust. 2d do treści art. 42 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1189 ze zm.) – dalej KN, poprzez art. 4 pkt 8 lit. b ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U.2017.60).
Zgodnie z treścią art. 42 ust. 2d KN w ramach zajęć i czynności statutowych (art. 42 ust. 2 pkt 2 KN), nauczyciel nie prowadzi:
- zajęć świetlicowych oraz
- zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
Należy przypomnieć, że katalog zajęć wykonywanych przez nauczyciela w ramach swojego czasu pracy, wskazany w treści art. 42 ust. 2 KN, obejmuje trzy kategorie zajęć i czynności:
- zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz (art. 42 ust. 2 pkt 1 KN),
- inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów (art. 42 ust. 2 pkt 2 KN),
- zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym (art. 42 ust. 2 pkt 3 KN).
W związku z tym, skoro wprowadzony do obrotu prawnego art. 42 ust. 2d KN wyłącza zajęcia świetlicowe oraz zajęcia z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej z kategorii zajęć i czynności statutowych (art. 42 ust. 2 pkt 2 KN), a jednocześnie – co oczywiste – zajęć tych nie może wykonywać w ramach zajęć i czynności, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 3 KN), to zajęcia świetlicowe i z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej powinny być traktowane tak jak zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz – o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 1 KN.

2. Prowadzenie zajęć świetlicowych
W obecnym stanie prawnym, tj. po likwidacji tzw. godzin karcianych, oraz w związku z treścią art. 42 ust. 2d KN, pracę nauczyciela na świetlicy powiązano z katalogiem zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz (art. 42 ust. 2 pkt 1 KN) oraz z wyraźnie określonym pensum (art. 42 ust. 3 lp. 6 KN). Oznacza to, że po nowelizacji pracy tej nie można będzie traktować jako wykonywania innych zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły (art. 42 ust. 2 pkt 2 KN).
Realizacja zajęć świetlicowych odbywa się w ramach zatrudnienia na stanowisku wychowawcy świetlicy – a więc w ramach obowiązkowego pensum zajęć, nie zaś zajęć statutowych. Opcjonalnie praca ta może być wykonywana w ramach godzin ponadwymiarowych – za dodatkowym wynagrodzeniem.

3. Prowadzenie zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej
Kwestia prowadzenia zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej regulowana jest rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2017 r. poz. 1591) – dalej r.pom.ped.
Zgodnie z treścią § 4 ust. 2 r.pom.ped., pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, szkole i placówce udzielają uczniom nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści wykonujący w przedszkolu, szkole i placówce zadania z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w szczególności psycholodzy, pedagodzy, logopedzi, doradcy zawodowi i terapeuci pedagogiczni.
W myśl § 6 ust. 2 r.pom.ped. w szkole pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana w trakcie bieżącej pracy z uczniem oraz przez zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów, a także w formie:
- klas terapeutycznych,
- zajęć rozwijających uzdolnienia,
- zajęć rozwijających umiejętności uczenia się,
- zajęć dydaktyczno-wyrównawczych,
- zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, rozwijających kompetencje emocjonalno-społeczne oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym,
- zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu – w przypadku uczniów szkół podstawowych oraz uczniów szkół ponadpodstawowych,
- zindywidualizowanej ścieżki kształcenia,
- porad i konsultacji,
- warsztatów.

Z powyższych regulacji wynika, po pierwsze, że zajęcia z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej mogą być wykonywane przez nauczycieli. Po drugie, że w skład zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej wchodzą także zajęcia, które do tej pory wykonywane były jako zajęcia statutowe szkoły, a więc m.in. zajęcia wyrównawcze czy zajęcia rozwijające uzdolnienia.
Zatem realizacja zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej przez nauczycieli (np. zajęcia wyrównawcze czy zajęcia rozwijające uzdolnienia) po nowelizacji powinna odbywać się w ramach obowiązkowego pensum zajęć, nie zaś zajęć statutowych. Opcjonalnie praca ta może być wykonywana w ramach godzin ponadwymiarowych – za dodatkowym wynagrodzeniem.

4. Jednocześnie przypominamy, że zajęcia realizowane w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, stosownie do postanowień § 17 ust. 1 pkt 8 oraz ust. 2 pkt 7 rozporządzenia MEN z dnia 17 marca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. poz. 649), finansowane są ze środków przydzielonych przez organ prowadzący szkołę pod warunkiem zamieszczenia ich liczby w zatwierdzanym przez organ prowadzący szkołę arkuszu organizacji.

Dyrektor, który zamierza zorganizować takie zajęcia dla uczniów objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną, powinien uprzednio zamieścić je w arkuszu organizacji lub jego aneksie i przedłożyć do zatwierdzenia organowi prowadzącemu.